Omschrijving

Johann Sebastian Bach (1685-1750) wordt gezien als een van de 'aartsvaders' van de westerse muziekkunst. Hij was organist, klavecinist, violist en componist. Daarnaast was hij leraar. Bach werkte afwisselend in dienst van hof en kerk, met name in Dresden, Cöthen en Leipzig. Zo was hij in Leipzig als musicus en schoolhoofd verbonden aan de Thomaskerk. Als componist was Bach een briljant theoreticus, voor wie de regels van het quadrivium altijd centraal hebben gestaan en voor wie muziek een vorm van wiskunde was. Toch had zijn belijdenis als Lutheraan evenzeer grote weerslag op zijn werk.

Voor de hedendaagse luisteraar is de muziek van Bach echter niet uitsluitend pragmatisch - volgens de regels van het spel - maar ook uitermate emotioneel. Of Bach de emoties die wij er in herkennen bewust als zodanig heeft willen uitdragen, is moeilijk na te gaan. Hij was zeker geen man zonder emoties, daar kunnen we zeker van zijn. Maar de uitdrukkingskracht van zijn muziek is wellicht toch eerder het resultaat van zijn veelal cerebrale compositieprocessen dan van een bewuste romantische verhaalkunst. Toch is voor ons moderne luisteraars dat laatste nu juist wat we in zijn muziek herkennen en dat ons tegelijk fascineert als ontroert: het samengaan van een groot intellect met een overdaad aan expressiviteit.

In zes colleges van een uur geeft Leo Samama een uiteenzetting van het leven, het denken en het werk van deze grootmeester van de toonkunst. Hij maakt gebruik van muziekfragmenten van CD en op de piano.

Bij het hoorcollege hoort een lijst met aanbevolen literatuur. Deze wordt geleverd als PDF-bestand. Dit college is tot stand gekomen i.s.m. de Studium Generale Universiteit Leiden.

Inhoud

College 1. Bach: beeldvorming en biografisch overzicht
H1. Inleiding: wie was Bach?
H2. Bachs opleiding en ontwikkeling
H3. Bachs leven en werk in Köthen en Leipzig

College 2. Bach en de kerk
H4. De koralen
H5. De cantates
H6. De passies en de late kerkelijke werken

College 3. De composities voor het hof
H7. De instrumentale muziek
H8. Bach als klavecinist
H9. De wereldlijke cantates

College 4. Composities voor hemzelf en zijn kinderen
H10. Het verzamelen en leren van technieken
H11. De Goldbergvariaties en de Kunst der Fuge

College 5. Op weg naar Bach
H12. De herontdekking van Bach
H13. De ontwikkeling van de uitvoeringspraktijk

College 6. Bach tot in onze tijd
H14. Bachinvloeden in de 19e eeuw
H15. Bachinvloeden in de 20e eeuw