Omschrijving

Dit is deel 5 van de collegeserie Een geschiedenis van de westerse wijsbegeerte en gaat over de periode van de 15e tot de 17e eeuw.

In dit vijfde deel behandelt Johan Braeckman de renaissancefilosofie en het leven en werk van de belangrijkste renaissancefilosofen. Hij belicht de invloed van ontdekkingsreizen en het Europese contact met andere culturen op het denken, inclusief de visie van Bartolomé de las Casas en de precolumbiaanse filosofie. Ook de rol van de reformatie, Maarten Luther en de strijd binnen het christendom komen aan bod. Verder behandelt hij de Italiaanse renaissancefilosofie, met Machiavelli en Savonarola, en het humanisme van de Europese renaissancefilosofen Erasmus en Thomas More, met aandacht voor hun blijvende invloed. Tot slot analyseert Braeckman het belang van utopieën in de filosofie en eindigt hij met de essays van Montaigne, die inspiratie gaven voor een geheel nieuwe manier van schrijven en nadenken over de menselijke conditie.

Over de collegeserie Een geschiedenis van de westerse wijsbegeerte
Al minstens 5000 jaar worstelt de mensheid met fundamentele vragen over het leven. Cruciale vragen over ons bestaan en ons wezen worden sinds het begin van de beschaving door bedachtzame mannen en vrouwen overwogen. Vragen als: wat is echt? Wat zou het doel van mijn leven moeten zijn en hoe moet ik dat leiden? Wie of wat is God? Hoe kan er vrijheid zijn in een wereld die wordt bepaald door causale wetten? Wanneer is het legitiem dat een persoon macht heeft over anderen? Wat is gerechtigheid? Waarheid? Goedheid? Schoonheid?

De meest briljante geesten in de geschiedenis concentreerden zich op deze vragen en hun zoektocht naar antwoorden liet ons een intellectuele erfenis van onovertroffen diepte en rijkdom na. Wijsbegeerte, zegt Braeckman, is de rationele benadering van problemen waarvoor nog geen wetenschappelijke oplossingsmethodes bestaan. Met deze omschrijving als rode draad, neemt hij de luisteraar mee op een intellectueel avontuur door de geschiedenis van het menselijk denken, van de vroegste mythen tot nu.

Inhoud

College 1. De overgang naar de renaissancefilosofie
H1. Inleiding op deze reeks
H2. Het leven en gedachtegoed van Cusanus (1401 - 1464)
H3. Over de wetende onwetendheid van Cusanus
H4. Hedendaagse gedachten over de beperkingen van ons denken
H5. Regiomontanus (1436-1476) en Rabelais (1494-1553)

College 2. Het belang van de ontdekkingsreizen in de 15de en 16de eeuw
H6. De eerste ontdekkingsreizen, van Bartolomeus Dias tot en met Columbus
H7. De rol van Marco Polo bij latere ontdekkingsreizen
H8. Hernán Cortés (1485-1547)
H9. Francisco Pizarro (1478-1541) en Vasco da Gama (1469-1524)
H10. Ferdinand Magellaan (1480-1521)
H11. De gevolgen van de Europese kolonisatie
H12. Gerardus Mercator (1512-1594)

College 3. De invloed van de reformatie op de renaissancefilosofie
H13. De reformatie en Maarten Luther (1483-1546)
H14. Inhoudelijke strijd en geweld tijdens de reformatie

College 4. De invloed van het Europese contact met andere culturen
H15. Bartolomé de las Casas (1484-1566), klokkenluider avant la lettre
H16. Visie op andere culturen en de Precolumbiaanse filosofie

College 5. De Italiaanse renaissancefilosofie
H17. Niccolò Machiavelli (1469-1527) en Girolamo Savonarola (1452-1498)
H18. Il Principe van Machiavelli

College 6. Humanisme en de Europese renaissancefilosofie
H19. Het leven van Desiderius Erasmus (1466-1536)
H20. Het gedachtegoed en de werken van Erasmus
H21. De lof der zotheid van Erasmus
H22. De groeiende roem van Erasmus en zijn polemieken met Luther
H23. Het belang en de blijvende invloed van Erasmus
H24. Het leven van Thomas More (1478-1535)
H25. Utopia van Thomas More
H26. Over utopieën en Nieuw-Atlantis van Francis Bacon (1561-1626)
H27. Over utopieën in latere tijden, behaviorisme en Walden-two van B.F. Skinner
H28. Het leven van Michel de Montaigne (1533-1592)
H29. De essays van Michel de Montaigne